نکات مهم در خصوص فنون لایحه نویسی :
شروع به نگارش هر متنی مستلزم مقدمه چینی، شرح ماوقع مستندات و در نهایت خواسته نگارنده است.
1- قسمت های مختلف یک لایحه :
الف- مقدمه لایحه
در قسمت مقدمه شرح کوتاهی از واقعیت بیان می کنیم، مخاطب شما می خواهد بداند موضوع چیست و باب اختلاف کجاست که با شرح مختصری در مقدمه منشأ و سوابق اختلاف را بیان می کنید.
ب- متن لایحه
در قسمت متن لایحه رویدادها، استدلال ها و ضمایم را ذکر می کنیم و از اینها استفاده می کنیم برای جهت دادن به ذهن قاضی و نزدیک کردن وی به نتیجه مطلوب و مورد نظر ما.
ج- نتیجه لایحه
در قسمت نتیجه از مقدمه و دلایلی که ذکر شده است نتیجه می گیریم.
2- توجه به صورت و ظاهر یک لایحه
قاضی هم یک انسان است و واجد احساس و قطعا صورت لایحه نشانه ای از شخصیت و جایگاه اجتماعی و نظم ذهنی و ظاهری ارائه دهنده آن است و به نوعی معرف وی پس توجه به نوع سربرگ، رنگ قلم و نوع کاغذ و حتی فونت و درشتی کلمات می تواند موثر باشد.
3- لحن لایحه
علاوه بر نظم ظاهری لحن و نوع بیان مطلب در لایحه دفاعیه باید همراه با احترام به قاضی و طرف مقابل و نیز با به کاربردن صحیح کلمات و رعایت دستور زبان و به کاربردن معنای واقعی کلمات باشد در واقع قلم خوب و توانایی و مهارتهای نوشتاری بالا همراه با دانش حقوقی است که جان یک لایحه را شکل می دهد.
4- خط لایحه
لایحه را خوانا و خوش خط بنویسید و در صورت امکان آن را تایپ نمایید.
5- خطاب درست
بسته به اینکه مخاطب لایحه شما چه مرجعی است و در چه مرحله ای لایحه می دهید خطابتان به مقام پذیرنده لایحه درست باسد.مثلاً قاضی دادگاه بدوی را رییس خطاب کنید (و نه حاج آقا) یا قضات دادگاه تجدید نظر و دیوان را با توجه به اینکه قضات عالی رتبه هستند عالی جناب خطاب کنید و در خصوص سایر مراجع حسب مورد واژه ماسب برای خطاب انتخاب شود.
6- احترام !
از کلمات احترام آمیز در آغاز و پایان لایحه نسبت به قاضی مخاطب و قاضی مراجع پیشین و طرف دعوا یا وکیل وی استفاده کنید توجه داشته باشید اگر هم از طرف خود کینه دارید این حس برای قاضی وجود ندارد و اگر قصد انتقاد از طرف را دارید انتقاد بدون توهین و توام با احترام باشد.احترام شما به قاضی در واقع احترام به جایگاه قانون و مقام قضاوت است و نه شخصی که روبروی شما ایستاده.
7- انتخاب الفاظ، تعابیر و معانی درست
توجه داشته باشید که معانی کلمات حقوقی و غیر عام را در نظر بگیرید و از واژه های عامیانه در لایحه دفاعیه استفاده نکنید .ناخودآگاه در نظر قاضی که یک حقوقدان است استفاده از واژه های عامیانه نشانه ای برای بی سوادی محسوب می شود. (سواد و دانش حقوقی) مثلاً عجیب است که گاهی دیده می شود یک وکیل دادگستری از واژه احضاریه یا متشاکی یا متهمه استفاده کند.
8- نگارش و املای درست
اگر در املا و نحوه نگارش کلمه ای تردید داشتید، تحقیق کنید بهترین منبع لغت نامه ها هستند.
9- اغراق نکنید !
از زبان محاوره ای و اغراق آمیز در نگارش لایحه استفاده نکنید اگر قاضی احساس کند که در بیان مطلب اغراق و بزرگنمایی می کنید توجه وی به لایحه شما کم می شود.
10- لایحه یک درخواست است
خطاب و لحن لایحه شما نباید دستوری و آمرانه باشد.شما از قاضی درخواست می کنید و قاضی حسب تشخیص دستور می دهد.
11- مختصر و مفید
از جملات کوتاه گویا، مختصر به جای زیاده نویسی و پرگویی و تکرار مطالب استفاده کنید.در واقع و به عبارت اخری حرف حساب بزنید، حاشیه نروید و مسائل بدیهی را تکرار نکنید.
12- بیان منظور
منظور، هدف و خواسته خود را به صورت روشن و واضح بیان نمایید و پیچیده، ثقیل و مبهم سخن نگویید.قاضی وقت و فرصت این را ندارد که خیلی به لایحه شما برای فهم و درک موضوع فکر کند و برای آن وقت بگذارد.
13- سخنان تکراری نگویید
گاهی نگارنده لایحه برای تاکید مقصود و دلیلی را مکرر در لایحه تکرار می کند این نه تنها تاثیر بیشتری بر ذهن قاضی نخواهد گذاشت بلکه ممکن است او را عصبی نماید.
14- احاطه به موضوع
قبل از نگارش لایحه باید پروندده کامل مطالعه شود و نگارنده لایحه باید به موضوع احاطه داشته باشد.بسیار بد است که قاضی متوجه شود شما به عنوان متقاضی از موضوع محل اختلاف درک صحیح و درستی نداشته اید !
15- پاسخ به طرف دعوا
اگر لایحه شما در پاسخ به اظهارات ظرف مقابل است جواب تمام ابهامات و ایرادات را به ترتیب بیان نمایید که اگر قاضی اول لایحه او را خواند با مطالعه لایحه شما به ترتیب پاسخ ، دلایل و دفاعیات شما را هم دریافت کند.
16- استناد به قوانین
استناد به مواد قانونی در یک لایحه دفاعیه ضروری نیست ولی بهتر است جهت تاثیر گذاری بر ذهن و تصمیم قاضی بعد از هر استدلال و ارائه هر دلیل مستندات قانونی راجع به آن هم ذکر شود.
17 – پیوست های لایحه
در صورتی که پاسخ شما به مدارک موجود در پرونده است یا دلیل جدیدی معرفی می نمایید تصویر آن را پیوست لایحه کنید و برای سهولت دسترسی و رویت قاضی پیوست ها را شماره بزنید و در متن لایحه به شماره ها اشاره کنید.